ستاد ملی مقابله با فرونشست برای نجات میراث جهانی اصفهان تشکیل شد

امیر کرم‌زاده در گفت‌وگو با خبرگزاری با اشاره به ابعاد بحران فرونشست زمین در بافت تاریخی اصفهان و اقدامات انجام شده از سوی میراث فرهنگی استان برای مقابله با این پدیده اظهار کرد: موضوع فرونشست نه تنها از دیدگاه محافل علمی بلکه در سطح مدیریت کلان کشور نیز مورد توجه قرار گرفته و بناهای شاخص اصفهان به طور جدی در معرض خطر هستند.

وی با اینکه نرخ‌های اعلامی درباره میزان فرونشست در محدوده‌های تاریخی اصفهان بر اساس بررسی‌های علمی و کارشناسی تنظیم شده است افزود: ما با همکاری سازمان آب و ستاد بحران استانداری موضوع فرونشست را به شکل میدانی و دقیق بررسی کرده‌ایم. نشست در بافت تاریخی به واقع اتفاق می‌افتد و منشأ آن خشک شدن زاینده رود و از بین رفتن جریان مادی‌ها در سطح شهر است. این مادی‌ها قرن‌ها منابع آبی زیرزمینی را تغذیه می‌کردند اما امروز با برداشت‌های گسترده و توقف جریان زاینده رود سفره‌های زیرزمینی خالی شده‌اند و در نتیجه حفره‌هایی در زمین ایجاد شده است که منجر به فرونشست می‌شود.

تشکیل ستاد ملی فرونشست با محوریت اصفهان

مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان ادامه داد: گزارش جامعی درباره این موضوع تهیه شد که توسط مقام عالی وزارت میراث فرهنگی در هیئت دولت ارائه گردید. در این جلسه مصوب شد ستادی به ریاست معاون اول رئیس جمهور برای مدیریت و مقابله با فرونشست در بناهای تاریخی تشکیل شود. این مصوبه به تازگی ابلاغ شد و ما پیگیر برگزاری نخستین نشست این ستاد هستیم. قرار است موضوع فرونشست در بناهای تاریخی کشور به ویژه در اصفهان که کانون اصلی این بحران است در سطح ملی مورد بررسی و تصمیم‌گیری قرار گیرد.

وی با اشاره به اهمیت تشکیل ستاد ملی فرونشست بیان کرد: این ستاد به ریاست معاون اول رئیس جمهور فعالیت خواهد کرد و بنا دارد راهکارهای اساسی برای مهار این بحران ارائه کند. تشکیل چنین ستادی نشان می‌دهد موضوع فرونشست از مرزهای یک استان فراتر رفته و به دغدغه‌ای ملی تبدیل شده است.

کرم‌زاده افزود: ما در استان حدود ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای این حوزه پیشنهاد دادیم و به ستاد مدیریت بحران کشور ارسال کردیم. انتظار داریم با حمایت جدی سردار صادقی نیا به عنوان رئیس این ستاد منابع مالی مناسبی برای جلوگیری از خسارت‌های ناشی از فرونشست اختصاص داده شود. این موضوع ملی است و توان استان برای مقابله با آن کافی نیست.

تاخصیص ۴ میلیارد تومان برای اقدامات اولیه مقابله با فرونشست در بناهای تاریخی اصفهان

وی توضیح داد: در حال حاضر نزدیک به ۴ میلیارد تومان برای اقدامات اولیه هزینه کرده‌ایم اما این مبلغ بسیار ناچیز است. حداقل به ۴۰ تا ۵۰ میلیارد تومان دیگر نیاز داریم تا بتوانیم اقدامات حفاظتی پایه‌ای را اجرا کنیم. برآورد کلی ما نشان می‌دهد برای مقاوم‌سازی کامل بناهای تاریخی اصفهان در برابر فرونشست حداقل هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است. این رقم تنها برای شهر اصفهان برآورد شده و نشان می‌دهد گستره بحران فراتر از توان محلی است.

مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان گفت: مطالعات کارشناسی نشان می‌دهد میزان فرونشست در بناهای مختلف متفاوت است. از دو تا سه سانتی‌متر در برخی نقاط تا ۱۵ سانتی‌متر در بخش‌هایی از بافت تاریخی ثبت شده است. بیشترین نگرانی مربوط به میدان نقش جهان، مسجد امام و بخش‌هایی از بازار تاریخی است. به همین دلیل موضوع استحکام‌بخشی اضطراری در اولویت قرار دارد تا از فرو ریختن احتمالی جلوگیری شود. این اقدامات موقتی نیست بلکه اگر درست اجرا شود می‌تواند روند تخریب را مهار کند.

مناره‌های اصفهان و آسیب‌پذیری ویژه در برابر فرونشست

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به آسیب‌پذیری ویژه مناره‌های تاریخی اصفهان در برابر فرونشست اظهار کرد: مناره‌ها به دلیل فونداسیون خاص و ارتفاع زیاد در معرض خطر بیشتری قرار دارند. اگر اندکی کج شوند یا نشست در زیر پایه‌های آنها رخ دهد احتمال تخریب بسیار بالا می‌رود. به همین دلیل استحکام‌بخشی مناره‌ها باید به شکل جدی‌تر در دستور کار قرار گیرد. تقویت پایه‌ها از پایین و ایجاد مقاومت بیشتر برای جلوگیری از کج‌شدگی از جمله اقداماتی است که باید اجرا شود.

کرم زاده تأکید کرد: اگر این اقدامات به موقع انجام نشود حتی یک زلزله کوچک می‌تواند مناره‌ها را با خطر جدی مواجه کند. بنابراین همزمان با اقدامات پیشگیرانه در برابر فرونشست باید به مقاوم‌سازی لرزه‌ای نیز توجه داشت. تجربه زلزله‌های گذشته نشان داده بناهایی که فونداسیون ضعیف داشته‌اند بیشترین آسیب را متحمل شده‌اند.

پویش مردمی برای مقابله با فرونشست

وی به موضوع پویش مردمی مقابله با فرونشست اشاره کرد و گفت: ما معتقدیم این بحران تنها با اتکا به منابع دولتی حل نمی‌شود. باید حرکتی مردمی شکل بگیرد. خیرین می‌توانند با کمک‌های مالی وارد شوند، دانشگاهیان می‌توانند دانش خود را به میدان بیاورند و فعالان اجتماعی می‌توانند افکار عمومی را نسبت به اهمیت این موضوع حساس کنند. هر فردی به سهم خود می‌تواند نقشی در جلوگیری از تخریب میراث تاریخی ایفا کند.

مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان تصریح کرد: اگر این پویش ملی شکل بگیرد نه تنها منابع مالی بلکه حمایت اجتماعی گسترده‌ای نیز ایجاد خواهد شد. ما نیاز داریم مردم احساس کنند حفظ میراث فرهنگی بخشی از مسئولیت اجتماعی آنهاست. این میراث متعلق به همه نسل‌هاست و اگر امروز در برابر فرونشست بی‌تفاوت باشیم فردا چیزی برای انتقال به آیندگان نخواهیم داشت.

وی خاطرنشان کرد: فرونشست بحرانی جدی برای اصفهان است. مقابله با آن نیازمند اراده ملی، نگاه علمی و همبستگی اجتماعی است. امید می‌رود دولت با تخصیص اعتبارات کافی و مردم با مشارکت فعال خود به یاری میراث فرهنگی بیایند تا بناهای تاریخی اصفهان که سرمایه‌ای ملی و جهانی محسوب می‌شوند از خطر نابودی نجات یابند.