مسائل اجتماعی - فرهنگی در فیلم‌های ورزشی؛ تاثیر ورزش بر زندگی مردم
به گزارش خبرگزاری ، دکتر مقداد سادات جامعه شناس ورزشی در یادداشتی پیرامون این موضوع نوشته است: مسائل اجتماعی - فرهنگی در فیلم‌های ورزشی به‌عنوان عناصری تعریف می‌شوند که فراتر از جنبه‌های فنی و رقابتی ورزش، به بازتاب و شکل‌دهی به ارزش‌ها، هنجارها، هویت‌ها و تضادهای اجتماعی در جامعه می‌پردازند.
این مسائل نه تنها آینه‌ای از واقعیت‌های فرهنگی هستند، بلکه به‌عنوان ابزاری برای انتقال ایدئولوژی‌ها، نقد اجتماعی و تقویت هویت‌های جمعی عمل می‌کنند. بر اساس نظریه‌های جامعه‌شناسی مانند نظریه تضاد و کارکردگرایی، فیلم‌های ورزشی می‌توانند مسائلی مانند نژادپرستی، طبقه اجتماعی، هویت ملی و خشونت را برجسته کنند. این تعریف ریشه در این دارد که فیلم‌های ورزشی اغلب از ورزش به‌عنوان استعاره‌ای برای مسائل بزرگ‌تر اجتماعی استفاده می‌کنند، و رسانه سینما نقش کلیدی در بازتولید یا چالش این مسائل ایفا می‌کند.
مسائل اجتماعی - فرهنگی در فیلم‌های ورزشی به‌عنوان سازه‌های فرهنگی دیده می‌شوند که تحت تأثیر زمینه‌های تاریخی و رسانه‌ای شکل می‌گیرند.
برای مثال:
نظریه تضاد (Conflict Theory): فیلم‌های ورزشی اغلب نابرابری‌های اجتماعی را نشان می‌دهند، مانند بهره‌کشی از ورزشکاران برای منافع اقتصادی یا فرهنگی. این مسائل به‌عنوان ابزارهایی برای حفظ ساختارهای قدرت (مانند سرمایه‌داری یا نژادپرستی) تحلیل می‌شوند. به عنوان مثال فیلم Remember the Titans ۲۰۰۰ در ایران بنام زنده باد مربی شناخته می‌شود، ورزش فوتبال به‌عنوان میدانی برای حل تضادهای نژادی استفاده می‌شود، اما جامعه‌شناسان استدلال می‌کنند که این بازنمایی‌ها اغلب سطحی هستند و تضادهای عمیق‌تر اجتماعی را پنهان می‌کنند.
نظریه کارکردگرایی (Functionalism Theory): فیلم‌ها نقش مثبتی در تقویت ارزش‌های مشترک مانند پشتکار، کار تیمی و هویت ملی ایفا می‌کنند. برای نمونه، فیلم‌های ورزشی آمریکایی مانند راکی رؤیای آمریکایی را ترویج می‌دهند و ورزش را به‌عنوان ابزاری برای تحرک اجتماعی نشان می‌دهند، که به حفظ ثبات اجتماعی کمک می‌کند
این تعریف جامعه‌شناختی تأکید دارد که فیلم‌های ورزشی نه تنها مسائل را بازتاب می‌دهند، بلکه در شکل‌دهی به ادراک عمومی از آن‌ها نقش دارند، به‌ویژه از طریق رسانه‌ها که ارزش‌ها را جهانی می‌کنند.
تغییرات تاریخی و فرهنگی در بازنمایی مسائل با گذر زمان تغییر کرده است:
دهه‌های ۱۹۳۰-۱۹۵۰: فیلم‌ها بر ارزش‌های سنتی مانند قهرمان‌گرایی فردی تمرکز داشتند و مسائل اجتماعی مانند طبقه کارگر را از طریق ورزش‌های فیزیکی (مانند بوکس) نشان می‌دادند. این دوره بازتاب افسردگی اقتصادی و جنگ جهانی بود، جایی که ورزش به‌عنوان نمادی از امید عمل می‌کرد.
دهه‌های ۱۹۶۰-۱۹۹۰: با جنبش‌های حقوق مدنی، مسائل نژادی و جنسیتی برجسته شدند. فیلم‌هایی مانند (جاده افتخار) Glory Road ۲۰۰۶ نژادپرستی در بسکتبال را نقد می‌کنند، اما جامعه‌شناسان اشاره می‌کنند که این بازنمایی‌ها اغلب ایده‌آلیستی هستند و واقعیت‌های ساختاری را نادیده می‌گیرند
دوره معاصر ۲۰۰۰ به بعد: مسائل جهانی‌سازی و هویت ملی بیشتر دیده می‌شوند، مانند در فیلم‌های روسی یا هندی که ورزش را برای تقویت هویت ملی استفاده می‌کنند.
نقش رسانه و آموزش در تعریف این مسائل
رسانه‌ها فیلم‌های ورزشی را به ابزاری برای آموزش تبدیل کرده‌اند. مطالعات نشان می‌دهند که استفاده از فیلم‌ها در دوره‌های جامعه‌شناسی ورزش، درک دانشجویان از مسائلی مانند خشونت، سلامت روانی و … را افزایش می‌دهد. برای مثال، فیلم‌ها می‌توانند به‌عنوان ابزار آموزشی عمل کنند تا تخیل جامعه‌شناختی (sociological imagination) را تقویت کنند، جایی که مسائل فردی به مسائل اجتماعی بزرگ‌تر مرتبط می‌شوند. فیلم‌های ورزشی اغلب مسائل را ساده‌سازی می‌کنند و ایدئولوژی غالب (مانند سرمایه‌داری) را تقویت می‌کنند.
مسائل اجتماعی - فرهنگی در فیلم‌های ورزشی نه تنها تعریف‌شده توسط جامعه هستند، بلکه جامعه را نیز تعریف می‌کنند که سینما به‌عنوان رسانه‌ای قدرتمند در این فرآیند نقش دارد.
*
