نخستین بانوی چوگان اصفهان: در حسرت چوگان در میدان نقش‌جهانم!
خبرگزاری ، گروه استان‌ها- ندا سپاهی: آینده چوگان را روشن می‌بیند و آرزو دارد این ورزش به صنعتی چندوجهی تبدیل شود که هنر، فرهنگ و گردشگری را دربر گیرد. زهرا یاوری نخستین بانوی چوگان و از پیشگامان این رشته ورزشی سنتی در اصفهان اگرچه با ایده برگزاری فستیوال سالانه چوگان بانوان در میدان نقش‌جهان، به دنبال معرفی فرهنگ ایرانی-اسلامی و نمایش شجاعت بانوان ایرانی به جهان است اما از محرومیت زنان چوگان دیار نصف جهان برای حضور در این میدان تاریخی سخن می‌گوید. میدانی که نام پرآوازه اش از گذشته با چوگان عجین بوده اما درشکه و خودروی برقی و اسکوتر این روزها نه تنها منظر این میدان جهانی را مخدوش کرده‌اند که اصالت و میراث آن را به دست فراموشی سپرده‌اند.
زهرا یاوری بانوی چوگان اصفهان اما می‌گوید امید دارد که چوگان در دیار نصف جهان دوباره به دوران طلایی خود بازمی گردد. این گفتگو روایتی از عشق، پشتکار و آرزوهای بزرگ اوست که در ادامه می‌خوانید؛
* خانم یاوری شما اولین بانوی چوگان‌باز اصفهان هستید؟
بله، البته نه اینکه پیش از من هیچ بانویی در اصفهان در این رشته فعالیت نداشته اما پس از حدود یک قرن توقف ورزش چوگان در اصفهان، مرحوم استاد عابدی این ورزش را از تهران به اصفهان آوردند. در آن زمان، کمیته‌هایی برای احیای چوگان تشکیل شد و به من این افتخار داده شد که به عنوان اولین بانوی چوگان‌باز آموزش ببینم. پس از من، سایر بانوان نیز به این ورزش روی آوردند و فعالیت خود را آغاز کردند.
* لطفاً خود را به‌طور کامل معرفی کنید و توضیح دهید چگونه با ورزش چوگان آشنا شدید و چه عاملی شما را به این ورزش جذب کرد؟
متولد سال ۱۳۶۳ و دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته فیزیولوژی و تغذیه ورزشی هستم و در حال حاضر در مقطع کارشناسی ارشد دوم در رشته حرکات اصلاحی و آسیب‌شناسی ورزشی تحصیل می‌کنم.
از سال ۱۳۷۹ فعالیت خودم را در رشته سوارکاری، در شاخه‌های پایه و پرش، در باشگاه خوراسگان اصفهان آغاز کردم. در سال ۱۳۸۲ یا ۱۳۸۳ با مرحوم استاد عابدی آشنا شدم و ایشان پیشنهاد کردند که آموزش چوگان را آغاز کنم. از آن زمان، فعالیتم در این ورزش شروع شد.
حدود یک سال پس از آن، کمیته چوگان در اصفهان به هیئت تبدیل شد و اینجانب سالها به عنوان نایب‌رئیس هیئت چوگان استان فعالیت داشتم. متأسفانه پس از درگذشت استاد عابدی، فعالیت‌های هیئت با وقفه‌ها و موانعی مواجه شد، اما عشق و علاقه به این ورزش مرا به ادامه این مسیر ترغیب کرد.
* به عنوان یک بانوی چوگان‌باز، چه چالش‌هایی را در ورود به ورزشی که به‌طور سنتی مردانه تلقی می‌شود، تجربه کرده‌اید؟
بزرگ‌ترین چالش ما در ورود به این ورزش که البته جای بحث دارد، به شرایط خاص آن زمان بازمی‌گردد. خوشبختانه، بر خلاف برخی دیگر از رشته‌های ورزشی، در چوگان فضای بسته‌ای برای بانوان وجود نداشت. در این ورزش، تمایز چندانی بین بانوان و آقایان وجود ندارد و از همان ابتدا، به لطف فرهنگ‌سازی مرحوم استاد عابدی در شهرستان‌ها، به‌ویژه در اصفهان به بانوان به همان اندازه که به آقایان بها داده می‌شد، امکانات و فرصت‌ها ارائه شد.
برای مثال، همان‌گونه که به آقایان اسب و تجهیزات مورد نیاز اختصاص می‌یافت، برای بانوان نیز این امکانات فراهم بود. بنابراین، از نظر امکانات و نگاه جنسیتی، چالش‌های جدی‌ای در این زمینه نداشتیم.
با این حال، بزرگ‌ترین چالشی که سال‌هاست بانوان چوگان‌باز اصفهان با آن مواجه هستند، دسترسی نداشتن به میدان نقش‌جهان به عنوان پایگاه اصلی این ورزش است. آقایان بارها فرصت بازی در این میدان تاریخی را داشته‌اند اما متأسفانه بانوان هنوز از این امکان محروم هستند.
این در حالی است که رشته‌های غیرمرتبط مانند پیلاتس، از این میدان برای اجرای برنامه‌ها و حرکات نمایشی استفاده کرده‌اند. همچنین، سایر رشته‌های ورزشی نیز از این فضا بهره برده‌اند، در حالی که همه می‌دانیم کاربرد اصلی میدان نقش‌جهان برای چوگان است. این محدودیت برای بانوان چوگان‌باز یک چالش بزرگ محسوب می‌شود. با این حال، از منظر امکانات، نمی‌توان گفت که فدراسیون، هیئت یا نگاه داخلی ما تفاوتی بین بانوان و آقایان قائل بوده است.
* به عنوان یک بانوی پیشگام در چوگان، چه احساسی دارید که راه را برای سایر بانوان در این ورزش باز کرده‌اید؟
بسیار خرسندم زیرا به این رشته عشق می‌ورزم و علاقه عمیقی به آن دارم. احساس بسیار خوبی دارم وقتی می‌بینم بانوان جدیدی به این ورزش می‌پیوندند و برخی از آن‌ها حتی از ما پیشی گرفته‌اند. در حال حاضر، بانوان چوگان‌باز بسیار بااستعدادی در استان اصفهان فعالیت می‌کنند که امیدوارم بتوانند در آینده تیم ملی چوگان بانوان را تشکیل دهند. مشاهده این استعدادها حس بسیار خوبی به من می‌دهد و به من اطمینان می‌دهد که راهی که آغاز کرده‌ام به پایان نرسیده و ادامه‌دار است. موفقیت این بانوان خستگی سالها تلاش را از وجودم می‌زداید و به من انرژی فراوانی می‌بخشد.
*مهم‌ترین دستاورد شما در چوگان تا به امروز چیست و آیا لحظه خاصی از مسابقات وجود دارد که همیشه در خاطرتان بماند؟
چند سال پیش، در یک مسابقه کشوری، بانوان چوگان‌باز استان اصفهان به عنوان اولین تیم شهرستانی موفق به شرکت در این رقابت‌ها شدند. این خود یک افتخار بزرگ بود زیرا اصفهان اولین شهری بود که هم بانوان و هم آقایان آن در مسابقات کشوری حضور یافتند.
با این حال اگر بخواهم لحظه‌ای خاص را ذکر کنم، نایب‌قهرمانی کشوری در یک مسابقه روی چمن بود که برایم بسیار خاطره‌انگیز است. آن بازی بسیار زیبا بود و اتفاقات بسیار قشنگی در آن رخ داد که هیچ‌گاه برایم تکرار نشده است. هرچند دو عنوان قهرمانی کشوری نیز کسب کرده‌ایم اما آن نایب‌قهرمانی به دلیل حس و حال ویژه‌اش، همیشه در ذهنم باقی مانده است.
خوشبختانه از زمانی که آقای ناظری به عنوان رئیس فدراسیون چوگان فعالیت خود را آغاز کرده‌اند، وضعیت این ورزش در شهرستان‌ها بهبود یافته است. پیش از این، فعالیت‌های چوگان عمدتاً به تهران محدود بود و اتفاقات بزرگی در سایر شهرها رخ نمی‌داد اما اکنون، ایشان توجه ویژه‌ای به ورزش بانوان و گسترش چوگان در شهرستان‌ها داشته‌اند.
صعود تیم ملی چوگان ایران به مرحله یک‌چهارم نهایی مسابقات جهانی نیز دستاورد بزرگی بود که مرهون تلاش‌های ایشان و حمایت‌های فدراسیون از چوگان ایران است.
* چوگان ورزشی پرهزینه و نیازمند امکانات خاص است. چگونه به منابع و حمایت‌های لازم برای ادامه این ورزش دسترسی پیدا کردید؟
هزینه‌های شخصی مورد نیاز برای چوگان بر کسی پوشیده نیست. نمی‌توان گفت که اگر فردی امروز بخواهد وارد این ورزش یا سوارکاری شود، هیچ هزینه‌ای متحمل نخواهد شد. خیر، این ورزش هزینه‌بر است و این موضوع واضح است. با این حال، چوگان و سوارکاری مانند سایر ورزش‌ها دارای سطوح مختلفی از آماتوری، نیمه‌حرفه‌ای و حرفه‌ای است. در سطح آماتوری، هزینه‌ها چندان بالا نیست و مشابه سایر رشته‌های سوارکاری معقول است اما در سطوح نیمه‌حرفه‌ای و حرفه‌ای، نیاز به اسب و تجهیزات خاص، هزینه‌ها را افزایش می‌دهد.
با وجود این، هنگامی که افراد وارد این ورزش می‌شوند، عشق و علاقه به چوگان به‌گونه‌ای است که بسیاری از آن‌ها از سایر هزینه‌های زندگی خود می‌کاهند تا بتوانند در این ورزش سرمایه‌گذاری کنند. برای مثال، خود من ترجیح داده‌ام به جای صرف هزینه در سایر زمینه‌ها، منابعم را به چوگان اختصاص دهم زیرا این ورزش برایم ارزشمند است. این عشق و علاقه است که افراد را در این مسیر حمایت می‌کند.
*چوگان به عنوان یک ورزش تاریخی ایرانی در سال‌های اخیر چه تغییراتی کرده است؟ آیا به جایگاه شایسته خود رسیده است؟ با توجه به صعود تیم ملی ایران به جام جهانی، آینده این ورزش را چگونه می‌بینید؟
چوگان آینده بسیار روشنی دارد. به بسیاری از افراد توصیه کرده‌ام که به این ورزش روی آورند. نمی‌گویم که چوگان هیچ‌گاه با رکود مواجه نبوده است اما اکنون شاهد رشد بسیار خوبی در این رشته هستیم. زمانی بود که چوگان با شتاب در حال پیشرفت بود و ما هر روز شاهد بهبود آن بودیم اما دوره‌ای نوساناتی نیز وجود داشت. فراز و نشیب‌ها، رکودها و شرایط مختلفی را تجربه کردیم اما اکنون معتقد هستم که چوگان ایران در یکی از بهترین دوره‌های خود قرار دارد و این رشد به‌وضوح احساس می‌شود.
با این حال، نمی‌توان گفت که چوگان به جایگاه واقعی خود رسیده است زیرا جایگاه واقعی این ورزش، چه در ایران و چه به‌ویژه در اصفهان، بسیار فراتر از وضعیت کنونی است.
هرچند چوگان در سراسر کشور رشد قابل‌توجهی داشته است اما به‌طور منصفانه باید اذعان کنم که چوگان اصفهان در حال حاضر در دوران طلایی خود قرار ندارد. شرایط کنونی این ورزش در اصفهان مطلوب و شایسته نیست و انتظارات من از چوگان این شهر بسیار بیشتر است. با وجود این، امیدوارم در سال‌های آتی شاهد تحولات مثبتی در این زمینه باشیم.
ببینید میدان نقش‌جهان که به عنوان سمبل جهانی چوگان شناخته می‌شود در شهر اصفهان واقع است. استاندار اصفهان قول داده‌اند که این میدان بار دیگر به فضایی برای برگزاری بازی‌های چوگان تبدیل شود. رئیس فدراسیون چوگان نیز در این راستا تلاش‌های بسیاری انجام داده‌اند. هرچند چوگان اصفهان اکنون در دوره طلایی خود نیست اما با همکاری اداره کل ورزش و جوانان استان، استانداری و فدراسیون چوگان، امیدواریم به آن دوران طلایی بازگردیم.
*نقش بانوان در چوگان ایران و جهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا ایران در این زمینه با کشورهای دیگر قابل مقایسه است؟
خیر، متأسفانه نمی‌توان گفت که چوگان بانوان ایران در حال حاضر با کشورهای دیگر قابل مقایسه است. هرچند چوگان بانوان در ایران پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشته است اما در سطح جهانی، امیدوارم با تشکیل تیم ملی بانوان و حضور در رویدادهای بین‌المللی، شاهد پیشرفت‌های بیشتری باشیم.
*چه کسانی در زندگی شما الهام‌بخش بوده‌اند و چگونه به شما کمک کرده‌اند که به جایگاه کنونی برسید؟
پدرم و همسرم بزرگ‌ترین حامیان و الهام‌بخش من در این مسیر بوده‌اند. در لحظات خستگی و سختی که هر انسانی ممکن است تجربه کند، این دو نفر کنارم بوده‌اند و به من انرژی و انگیزه داده‌اند. به‌ویژه پس از ازدواج، همسرم حمایت‌های بی‌وقفه‌ای از من داشته است. برای مثال در دوره‌های مربیگری که در تهران برگزار می‌شد، ایشان همراهم می‌آمد و از فرزندانمان مراقبت می‌کردند تا من بتوانم بر اهدافم تمرکز کنم. حمایت‌های همه‌جانبه آن‌ها نقش بسزایی در موفقیت من داشته است و از آن‌ها بسیار سپاسگزارم.
*خارج از چوگان، چه فعالیت‌ها یا علایقی دارید که به شما انرژی و انگیزه می‌بخشد؟
من به‌طور کلی فردی ورزش‌دوست هستم و در زمینه حرکات اصلاحی فعالیت می‌کنم. هنگامی که می‌بینم مراجعانی که با مشکلات جسمانی یا درد به من مراجعه کرده‌اند، پس از چند هفته بهبود می‌یابند و وضعیت بهتری پیدا می‌کنند، حس بسیار خوبی به من دست می‌دهد. این موفقیت‌ها به من انرژی و انگیزه فراوانی می‌بخشد.
* اگر بخواهید پیامی به نسل جوان، به‌ویژه دختران ایرانی که به دنبال رویاها و اهداف بزرگ هستند، بدهید، آن پیام چیست؟
پیام من این است: همه چیز در درون شماست. شما گوهر و الماسی هستید که تنها با تلاش و پشتکار می‌توانید آن را کشف کنید.
* برنامه شما برای آینده در چوگان چیست؟ آیا قصد دارید در نقش‌های مدیریتی یا ریاست هیئت فعالیت کنید؟
بله، علاقه‌مندم که این مسیر را ادامه دهم. برنامه‌ها و طرح‌هایی برای توسعه چوگان، به‌ویژه در بخش مدیریت، دارم. با توجه به تجربیات ورزشی و مدیریتی‌ام، از جمله سالها فعالیت به عنوان نایب‌رئیس هیئت چوگان، معتقد هستم که می‌توانم به احیای این ورزش در استان اصفهان کمک کنم. چوگان در این استان گوهری است که باید خاک از روی آن کنار زده شود تا درخشش واقعی‌اش نمایان گردد. امیدوارم با بهره‌گیری از تجربیات گذشته‌ام، بتوانم این ورزش را گسترش دهم.
* دوست دارید در پنج یا ۱۰ سال آینده چوگان ایران را در چه جایگاهی ببینید و چه نقشی برای خودتان در این مسیر تصور می‌کنید؟
آرزو دارم که در ۱۰ سال آینده، چوگان به یک صنعت تبدیل شود؛ صنعتی که زیرشاخه‌هایی نظیر مد و فشن، صنایع‌دستی و گردشگری را دربر بگیرد. می‌توانیم از میدان نقش‌جهان به عنوان سمبل جهانی چوگان بهتر استفاده کنیم و با تلفیق هنرهای دستی و لباس‌های سنتی، برندهای مرتبط با چوگان ایجاد کنیم.
در دوره صفویه، اطراف میدان نقش‌جهان، تجارت و هنر با چوگان پیوند خورده بود و آرزو دارم که آن روزهای طلایی به اصفهان بازگردد. تصور می‌کنم با ایده‌هایی که دارم، بتوانم به تحقق این هدف کمک کنم.
* آیا پروژه یا ابتکار خاصی برای توسعه چوگان، به‌ویژه برای بانوان در ایران و به‌خصوص در اصفهان، در نظر دارید؟
بله، ایده‌ام این است که یک جشنواره یا فستیوال سالانه چوگان بانوان در ایران برگزار شود که بازدیدکنندگانی از سراسر جهان داشته باشد. فستیوالی که لباس‌های سنتی، ملی و اسلامی را با شجاعت و دلاوری بانوان ایرانی و اصفهانی تلفیق کنیم تا فرهنگ و دین ما که هیچ محدودیتی برای بانوان قائل نیست، به جهانیان معرفی شود.
این رویداد می‌تواند از دروازه‌های میدان نقش‌جهان و عالی‌قاپو برگزار شود تا هنر، فرهنگ، سنت و ورزش ما به بهترین شکل به نمایش درآید. اطمینان دارم که این ابتکار با استقبال گسترده‌ای مواجه خواهد شد.
*
